Trudny uczeń. Jak radzić sobie z uczniem sprawiającym problemy wychowawcze?

Jako nauczyciel, jedną z najczęstszych rzeczy, z którymi możesz się spotkać w swojej karierze, jest radzenie sobie z „trudnymi” uczniami. W przypadku, gdy problemy behawioralne, z którymi musisz sobie poradzić, frustrują Cię, dobrze by było, gdybyś pocieszył się wiedząc, że istnieją skuteczne metody i strategie aby stawić im czoła.

Warto zauważyć, że nawet najbardziej doświadczeni nauczyciele muszą stawiać czoła temu wyzwaniu. Od sporów o władzę i konfliktu między uczniami po zbyt wielu gadatliwych uczniów, lista „trudnych” zachowań, z którymi musisz sobie radzić jest dość długa. Jednak znając metody i strategie, w jaki sposób uniknąć lub rozwiązać te problemy uda Ci się uniknąć frustracji.

Jakie są możliwe przyczyny niepożądanych zachowań u uczniów?

Jedną z największych przeszkód, jakie możesz napotkać jako nauczyciel, jest radzenie sobie z trudnymi zachowaniami uczniów. „Trudny uczeń” nie tylko ma wpływ na ciebie, gdy próbujesz uczyć i zachować kontrolę, ale także zakłóca tok pracy i produktywność całej klasy.
Uczniowie, którzy wykazują trudne zachowania, zwykle nie robią tego „tylko dlatego, że tego chcą”. Często ich zachowanie ma jakiś powód lub może to być jedyny sposób, by powiedzieć Ci, że coś jest nie tak.

Każde zachowanie jest formą komunikacji. Dlatego ważne jest, abyś zrozumiał/a przyczyny trudnego zachowania i wiedział/a, jakie strategie pomogą Ci sobie z nim poradzić.

Wiedza o tym, co powoduje trudne zachowanie u uczniów, ma kluczowe znaczenie dla odpowiedniego radzenia sobie z nim.
Niektóre potencjalne przyczyny to:

Zdrowie: czy dziecko ma ukryty problem zdrowotny, który wyjaśnia jego zachowanie? Jeśli dziecko doświadcza bólu lub dyskomfortu, może działać, aby to wyrazić, szczególnie jeśli ma problem z jasnym zakomunikowaniem tego.
Trudności behawioralne: zespoły takie ADHD i inne zaburzenia sprawiające trudności w nauce mogą zaowocować tym, że dziecko nie będzie w stanie skutecznie radzić sobie i wyrażać swoich uczuć.
Zmiana: warto zadać sobie pytanie, czy dziecko przeszło ostatnio jakieś duże zmiany i czy powoduje to u niego trudne zachowania. Na przykład, przenosiny z innej placówki, rozwód rodziców lub śmierć kogoś bliskiego.
Wyuczone zachowanie: dziecko mogło nauczyć się, że konkretne zachowanie jest sposobem, w jaki dostaje to, czego chce, lub mogło znajdować się w środowisku, w którym wszyscy zachowywali się w ten sam sposób.
Środowisko domowe: jeśli dziecko ma złe środowisko domowe, takie jak częste kłótnie, może mieć ochotę krzyczeć, a wrogość jest normą. Dodatkowo, jeśli występują problemy rodzicielskie, takie jak przemoc domowa, problemy ze zdrowiem psychicznym i nadużywanie alkoholu, dziecko może przyjąć trudne zachowanie jako wentyl bezpieczeństwa.
Nuda: trudne zachowanie może pojawić się, gdy uczeń czuje się znudzony w klasie i pracą. Co więcej, nierozpoznany talent może również skutkować problemami w zachowaniu.

Zapobiegaj problemom z zachowaniem, zanim się zaczną

Zapobieganie jest zawsze najlepszym krokiem, ale oczywiście nie zawsze jest możliwe powstrzymanie każdego przypadku problemy z zachowaniem u ucznia.

Rozpocznij rok szkolny od określenia zasad, które chcesz egzekwować. Omów, co uczniom wolno, a czego nie wolno robić. Możesz poświęcić na to dodatkową lekcję. Wyjaśnij, że mając zasady i przestrzegając ich, uczniowie będą mogli czuć się lepiej i szybciej się uczyć. Upewnij się, że Twoi uczniowie zrozumieli zasady i wiedzą, czego oczekujesz.

Zamiast dyktatury rozważ dodanie elementów samostanowienia w klasie. Pozwalając całej klasie uczestniczyć w tworzeniu kodeksu dotyczącego zachowania, uczniowie czują większą odpowiedzialność za przestrzeganie zasad, według których mają funkcjonować. Uczniowie są również bardziej skłonni do wzajemnego rozliczania się.

Ta metoda może być szczególnie skuteczna w przypadku starszych uczniów, zwłaszcza licealistów. Ci uczniowie już mają skłonność do odrzucania tego, co uważają za arbitralny autorytet, ale pragną przejąć kontrolę nad swoimi codziennymi obowiązkami.

Zasady, które ustalasz w klasie, powinny być sformułowane pozytywnie. Takie ramy zachęcają do zaangażowania, a nauczyciel może skoncentrować się na wskazywaniu tego dobrego przykładu, aby je promować wśród uczniów.
Lista zasad i norm powinna być widoczna w przestrzeni klasy jako przypomnienie o ich poszanowaniu i przestrzeganiu.

Buduj silne relacje

Relacja nauczyciel-uczeń jest niezbędną częścią budowania kultury w klasie i pomaga radzić sobie z trudnymi zachowaniami. To okazja do zdobycia zaufania i zrozumienia, co ostatecznie tworzy kulturę szacunku. Jeśli uczniowie są szanowani, prawdopodobnie odpowiedzą tym samym wobec rówieśników i nauczyciela. Jeśli uczeń zachowuje się niewłaściwie, posiadanie dobrej relacji z nauczycielem na pewno zwiększy skuteczność jego poleceń i wskazówek. Relacje nie budują się z dnia na dzień, więc bądź cierpliwy. Przekazuj swoje oczekiwania i utwierdzaj ich w wierze, że odniosą sukces. Przypomnij im, dlaczego i jak ich zachowanie wpływa na ich wyniki w nauce.

Spróbuj wczuć się w ucznia

Pomyśl o wydarzeniach w jego życiu, które mogą powodować, że postępuje w ten sposób. Porozmawiaj z innymi nauczycielami i zobacz, czy kiedykolwiek mieli do czynienia z podobnym zachowaniem i jak sobie z tym radzili. Pamiętaj, że jako nauczyciel możesz zrobić tylko tyle, więc jeśli czujesz, że uczeń potrzebuje więcej pomocy, niż możesz zaoferować, subtelnie zaplanuj lekcję, która poinformuje uczniów, gdzie mogą się udać i z kim mogą porozmawiać, jeśli mają problemy w szkole/poza szkołą. Wydrukuj pomocne ulotki, aby uczniowie mieli te informacje pod ręką jeśli kiedykolwiek będą potrzebować wsparcia lub interwencji.

Nagradzaj i promuj pozytywne zachowania

Modelowanie zachowań, które chcesz zobaczyć w klasie, daje uczniom przykład do naśladowania, a także wyjaśnia dokładnie, jak mają się zachowywać. Zilustruj pozytywne zachowania, które chciałbyś zobaczyć, takie jak patrzenie uczniowi w oczy, gdy mówi, lub pozwalanie mu dokończyć wypowiedzi i myśli bez przerywania.

Oprócz modelowania pozytywnych zachowań rozważ natychmiastowe nagradzanie ucznia, który wykazuje działania, które chcesz promować. Można wykorzystać dowolną liczbę nagród, ale dla pełnego efektu nauczyciele powinni jasno wyjaśnić, dlaczego uczeń otrzymuje wyróżnienie.

Jakich pułapek uniknąć, gdy nic nie działa

Nie traktuj niepożądanego zachowania osobiście

O ile uczeń nie zachowuje się niewłaściwie tylko w twojej klasie, problem prawdopodobnie nie dotyczy ciebie. Nie bierz tego do siebie i nie czuj się, że jesteś przyczyną jego problemów. Sposób, w jaki wchodzisz w interakcję z uczniem, z pewnością ma na nie wpływ i na jego zachowanie, ale nie możesz decydować za niego ani brać za nie całościowo odpowiedzialności.

Powiedz sobie: nie jestem odpowiedzialny za żadne wybory poza własnymi. Nie odpowiadam za źródło jego problemów i nie obwiniam się za nie. Nie będę tracić czasu i energii na kontrolowanie drugiej osoby. Skoncentruję się na moich działaniach i reakcjach oraz na byciu takim nauczycielem, jakim chcę być.

Nie pozwól uczniowi zmuszać Cię do reakcji

Przypomnij sobie, że dzieci, które najbardziej potrzebują miłości, często proszą o nią w najbardziej nieczuły sposób. Wykorzystaj tę myśl, aby wzbudzić cierpliwość, której potrzebujesz, aby reagować na niewłaściwe zachowanie w konstruktywny sposób, który nie tylko zatrzymuje zachowanie, ale aktywnie zapobiega jego ponownemu wystąpieniu, spełniając podstawowe potrzeby uczniów.

Jeśli starasz się być spokojnym, empatycznym, zrównoważonym dla swoich uczniów, osiągniesz lepsze wyniki, niż jeśli uczysz uczniów, aby bały się ciebie lub bały się kary z twojej strony. Strach jest silnym motywatorem na krótką metę, ale nie przynosi długoterminowych rezultatów, jakich oczekujemy. Nie czyń twardej miłości swoją domyślną reakcją. Bądź dojrzałym dorosłym w środku napiętych, naładowanych emocjonalnie sytuacji, zamiast pozwalać dzieciom nakłaniać cię do reagowania na nie w sposób niekontrolowany.

Nie zakładaj, że naprawdę próbowałeś wszystkiego
Kiedy masz uczniów, którzy nie reagują na jakąkolwiek interwencję, wszystkie metody i sposoby zawodzą, najważniejszą rzeczą jest bycie konsekwentnym, spokojnym i ponowne przemyślenie strategii jakie stosujesz. Dobrze jest stale monitorować i dostosowywać zestaw metod pamiętając o tym, że nic nie dzieje się z dnia na dzień i na pewne efekty zawsze trzeba poczekać. Daj sobie i uczniom czas.

Nie tylko Ty
Kiedy czujesz się zdesperowany, pamiętaj, że dziecko też jest zdesperowane. Nikt nie chce walić głową w stół, rzucać krzesłami i być wykluczonym z sali pełnej uczniów, którzy uważają Cię za dziwaka. Nikt nie chce siedzieć sam, bo przez 30 sekund nie jest w stanie dogadać się z rówieśnikami. Nikt nie chce być ciągle pouczany, zawstydzany, karany, kwestionowany i karany. Gdyby uczeń był w stanie dokonywać wyborów, które zaowocowały lepszym życiem i lepszymi doświadczeniami szkolnymi, zrobiłby to!

Nie myl problemu z osobą
Kiedy poczujesz, że stajesz się naprawdę, naprawdę sfrustrowany, przypomnij sobie, że to zachowanie zaspokaja jakąś potrzebę ucznia i ma sens w kontekście jego rzeczywistości. Uczniowie mają swoje wewnętrzne zmagania, o których nic nie wiemy albo wiemy niewiele.

Wypróbuj strategię 2×10, w której rozmawiasz z uczniem o wszystkim, czego chce przez 2 minuty dziennie, 10 dni szkolnych z rzędu. Skup się nie na naprawieniu dziecka, ale na zrozumieniu go.

Przestań się martwić o znalezienie idealnej strategii działania i zacznij słuchać, zacznij odczuwać empatię, zacznij próbować poznać ucznia nie tylko jako problem, który możesz naprawić, ale jako osobę, z którą możesz współpracować nad rozwiązaniem problemu.

To prawda, że radzenie sobie z trudnymi zachowaniami uczniów może być przygnębiającym doświadczeniem dla nauczycieli, a neutralizowanie drobnych zachowań, zanim staną się poważnymi problemami, wymaga umiejętnej równowagi między ukrywaniem emocji i używaniem technik łagodzących zachowanie.

Jeśli po zastosowaniu się do naszych wskazówek nadal zmagasz się z problemem zachowań u uczniów
Jeśli zainteresował Cię ten temat i czujesz pewnego rodzaju niedosyt

Zapoznaj się koniecznie z propozycjami certyfikowanych kursów on-line:

Kliknij aby powiększyć