Przełamywanie stereotypów
Osoba z niepełnosprawności w ciągu swego życia narażona jest na różne zagrożenia. Jedne odnoszą się do ograniczeń związanych z niepełnosprawnością, inne do zaburzonych relacji z otoczeniem społecznym.
Można powiedzieć, że osoba taka może przechodzić wiele kryzysów, począwszy od braku ufności, zwątpienia, wstydu, izolacji, stagnacji do poczucia niższości. Jednak te trudne doświadczenia, przy mądrym wsparciu innych, mogą powodować wzrost aktywności i dążenie do ich przezwyciężenia.
Osoba z niepełnosprawnością może prowadzić aktywne życie, starać się osiągać sukcesy i realizować własne pragnienia. Należy przełamywać stereotypy w postrzeganiu niepełnosprawności, zorientowane na rejestrację ograniczeń i słabości, z góry pozbawiając osoby z deficytami szans samorealizacji – na podejście poszukujące dostępnych możliwości, które są w ich zasięgu.
Problemy z wyborem dalszej nauki mają zwłaszcza ci uczniowie, który z różnych powodów nie mogą, bądź nie chcą kontynuować nauki w liceach czy technikach, a jednocześnie nie potrafią znaleźć dla siebie oferty w szkołach typu zawodowego.
Uczniowie ci wymagają szczególnej pomocy w zakresie poradnictwa szkolnego i zawodowego. Doradcy zawodowi w szkołach i poradniach psychologiczno–pedagogicznych mają, poprzez kontakty z rodzicami, nauczycielami oraz własny warsztat diagnostyczny (rozmowy, badania specjalistyczne, analizy), okazję rozpoznania potencjalnych możliwości każdego wymagającego porady i zgłaszającego się po nią ucznia.
Rolą doradcy jest:
- towarzyszyć uczniom w dokonywaniu wyborów,
- służyć im radą i informacją,
- tworzyć mapę możliwości,
- określić warunki zdawania egzaminów,
- preferencje w przyjęciu do szkoły ponadpodstawowej, ale przede wszystkim ocenić czy zdołają kontynuować naukę w wybieranej szkole i ukończyć ją z pozytywnym wynikiem.
Wspólny wybór, zaakceptowany przez ucznia i jego rodziców jest okazją do wytworzenia w uczniu gotowości do kontynuowania nauki.
Ważną cechą doradzającego w tych relacjach jest jego elastyczność, tzn. sprawdzania różnych rozwiązań problemów dla każdego ucznia. Czasami doradca musi znaleźć odwagę na to, aby oględnie, ale wyraźnie przedstawić ograniczeni, jeżeli uczeń „kurczowo trzyma się” jakiegoś nierealnego marzenia.
Ciągłość i elastyczność działań z zakresu orientacji zawodowej Szkoła ponadpodstawowa, w tym branżowa I i II stopnia (wcześniej zawodowa) czy technikum winna kontynuować i poszerzać działania w zakresie orientacji zawodowej, w celu właściwego przygotowania ucznia do prawidłowego funkcjonowania i adaptacji zawodowej na otwartym, bądź wspomaganym rynku pracy.
Służą temu programy w ramach wyrównywania szans edukacyjnych, ale podstawą powinno być profesjonalne działanie na terenie szkoły ponadpodstawowej, która ma optymalne możliwości pełnej diagnozy ucznia, monitorowania jego postępów edukacyjnych, preferencji osobistych i analizy funkcjonowania zawodowego.
Zmierzając do lepszego przygotowania młodzieży ze specjalnymi potrzebami do życia społecznego i zawodowego, w procesie edukacji należy uwzględnić potrzebę współpracy z pracodawcami. Z punktu widzenia efektywności doradztwa edukacyjno-zawodowego ważne wydaje się jego monitorowanie oraz badanie losów absolwentów danej szkoły.