Wypalenie zawodowe nauczycieli – czym jest i jak sobie z nim radzić
Obciążenia zawodowe
Obciążenia zawodowe - Travers i Cooper wyróżniają 10 grup czynników obciążających, na które narażony jest nauczyciel/pedagog. W tabeli podano przykładowe obciążenia w każdej z wymienionych grup[1]
Grupa czynników obciążających |
Rodzaj |
Interakcje nauczyciel-uczeń |
- agresja werbalna ze strony uczniów, - problemy z utrzymaniem dyscypliny, - nauczanie uczniów, którym brak motywacji do pracy, - uczestniczenie jako świadek w incydentach narastającej agresji pomiędzy podopiecznymi, - brak wsparcia ze strony rodziców uczniów, - agresja fizyczna ze strony podopiecznych, - kłótnie podopiecznych z nauczycielem na zajęciach. |
Zarządzanie / struktura szkoły |
- hierarchiczna natura placówki, - brak udziału nauczycieli w podejmowaniu decyzji, - nieobecność wsparcia społecznego ze strony przełożonych, - słaba komunikacja w zespole współpracowników, - konkurencja pomiędzy członkami zespołu. |
Złe warunki pracy w placówkach oświatowych |
- zbyt duża liczba uczniów w klasie / grupie, - niekorzystny stosunek ilościowy kadry do podopiecznych (brak etatów), - zbyt mała kubatura pomieszczeń placówki. |
Zmiany systemu edukacji |
- ciągłe zmiany dotyczące profesji nauczycielskiej, - niewystarczająca bądź nieadekwatna informacja dotycząca wprowadzanych zmian. |
Ewaluacja pracy nauczycieli |
- nacisk na dobre rezultaty ze strony rodziców podopiecznych, - ocena ze strony nadzoru. |
Czynniki obciążające nauczycieli pełniących funkcje kierownicze |
- niezrozumienie ze strony podwładnych, - nierealistyczne wymagania w stosunku do nauczyciela pełniącego kierowniczą rolę, - zbyt duża ilość czynności kontrolnych względem podwładnych. |
Niski status zawodu i małe możliwości awansu |
- świadomość, że bycie dobrym nauczycielem nie oznacza automatycznie awansu, - brak możliwości awansu, - obniżający się status społeczny zawodu nauczycielskiego, - wysokość wynagrodzenia nieproporcjonalna do wkładu pracy. |
Zastępstwa za chorych kolegów |
- nieprzewidywalność terminu zastępstwa, - zbyt duża liczba podopiecznych w grupie / klasie spowodowana zastępstwem. |
Niepewność socjalna |
- możliwość zwolnienia w wyniku redukcji etatów, - niskie zarobki. |
Dwuznaczność roli nauczyciela |
- wątpliwości dotyczące zakresu odpowiedzialności zawodowej, - nieznajomość szczegółowych wymagań zawodowych, - poczucie zbyt słabego przygotowania zawodowego. |
[1] Opracowanie własne na podstawie prof. dr hab. med. Śliwińska-Kowalska M., Obciążenia psychofizyczne w zawodzie nauczyciela i ich wpływ na zdrowie, IMP, Łódź 2004