Alternatywne metody komunikacji w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie
Wstęp
Nie mogę mówić, ale
… mam prawo…
… upominać się o rzeczy, czynności, zdarzenia lub spotkania z ludźmi,
… mówić co mi się podoba, a co nie,
…aby dawano mi wybór,
…mówić „nie” i nie wybrać niczego,
…upominać się o uwagę innych i o to, by rozmawiali ze mną,
… domagać się informacji,
…otrzymywać pomoc w nauce porozumiewania się,
…aby ludzie dostrzegali, że próbuję porozumiewać się tak, jak potrafię,
… mieć dostęp do odpowiednich dla mnie pomocy do porozumiewania się,
… by ludzie szanowali mój sposób komunikacji i zachęcali mnie, bym go używał,
… by ludzie informowali mnie, co się będzie ze mną działo,
… by ludzie byli dla mnie uprzejmi i traktowali mnie z szacunkiem,
… by ludzie używali języka zrozumiałego dla mnie.
(Źródło: Sally Millar, University of Edinburgh, opracowanie wersji polskiej: Alina Smyczek)
Przyzwyczailiśmy się do tego, że podstawową i główna metodą porozumiewanie się międzyludzkiego jest mowa. Wszelkie deficyty, zaburzenia czy zakłócenia na tym obszarze powodują, że komunikacja jest ograniczona, co skutkuje pojawieniem się wielu innych problemów.
Szczególnie trudną sytuacją jest brak lub ograniczenie komunikacji z dzieckiem, ponieważ dla niego fakt niezrozumienia przez otaczający świat jest przyczyną ogromnej frustracji. Pochylając się nad problematyką zaburzeń komunikacji wyróżnić należy dwie sytuacje. Po pierwsze tą, kiedy wspomagamy zdolność mówienia (mowa występuje, lecz jest w jakimś stopniu ograniczona lub zaburzona), czyli komunikację wspomagającą, oraz drugą, kiedy mamy do czynienia z brakiem mowy dźwiękowej i należy wypracować jej substytut, czyli komunikacje alternatywną.
Dziedzina związana z powyższą problematyką rozwija się prężnie od kilkudziesięciu lat, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Kanadzie podejmuje się pionierskie działania w zakresie wspomagania procesu komunikacji. Na przestrzeni lat wypracowano skrót AAC (ang. Augmentative and Alternative Communication), który stał się standardem i obecnie jest używany powszechnie w odniesieniu do tej dziedziny. Zaburzenia rozwojowe występujące zarówno u dzieci, jak i dorosłych generują całe mnóstwo innych problemów.
Dlatego tak ważne jest, by wypracować metodę czy formę komunikacji, która pozwoli właściwie wyrażać uczucia, potrzeby i opinie.
Dodatkowo warto podkreślić, że cały proce terapii dziecka mającego trudności z komunikacją jest specyficzny, ponieważ nawiązanie kontaktu i więzi z podopiecznym ( czyli fundamentalne zasady terapii ), nie jest możliwe, kiedy kontakt jest w dużym stopniu utrudniony. Bardzo ważnym aspektem jest również podnoszenie świadomości społeczeństwa w temacie AAC, gdyż często brak wiedzy powoduje, że nie jesteśmy w stanie określić przyczyn braku umiejętności komunikacyjnych, co nie ułatwia nawiązania kontaktu polegającego na doborze odpowiedniej metody. Kurs ten ma na celu usystematyzowanie wiedzy na temat zaburzeń w sferze komunikacji oraz metod komunikacji alternatywnej i zastępczej.
Materiał szkoleniowy zawiera omówienie następujących tematów:
- Istota komunikacji
- Komunikacja alternatywna i wspomagająca
- Charakterystyka odbiorców tego typu komunikacji
- Proces terapeutyczny
- Komunikacja alternatywna w warunkach szkolnych
Kurs ten ma na celu zapoznanie Państwa z podstawami zasad i metod komunikacji alternatywnej oraz zachęcenie do poszerzania wiedzy i umiejętności w zakresie wybranych metod.