Zabierz swoich podopiecznych w bajkowy świat!

Dlaczego warto skorzystać z bajkoterapii podczas pracy z dziećmi?

Bajki towarzyszą dzieciom od bardzo dawna. Dawniej przekazywane były głównie w formie ustnej, często występowały też w postaci zapisów oraz książek. Powszechnie wiadomo, że czytanie i słuchanie literatury posiada wiele zalet i jest zbawienne dla naszego. Najważniejsze jest jednak to, że bajki możemy wykorzystać w celu uzyskania efektu terapeutycznego.

Bajkoterapia może być magicznym lekarstwem na problemy dziecka. Nie tylko korzystnie wpływa na rozwój młodego człowieka, ale również motywuje do działania i pomaga w sytuacjach kryzysowych. Zastosowanie metody terapeutycznej w postaci bajki może nauczyć oraz utrwalić w dziecku wzorce pozytywnych zachowań.

Bajkoterapia jest metodą pracy z dzieckiem, która opiera się na specjalnie przygotowanych opowieściach. Dzięki odpowiednio dobranym bajkom można wesprzeć dziecko w rozwoju kompetencji emocjonalnych, społecznych oraz udzielić pomocy w trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych.

Metoda terapeutyczna, jaką jest bajkoterapia, nie musi opierać się wyłącznie na tradycyjnych bajkach – można zastosować do niej bajki terapeutyczne, które pisane są według pewnego schematu. Specjalnie przygotowane opowiadania spełniają określone funkcje, które można wykorzystać w momencie, gdy dziecko czegoś się boi, czymś się martwi – pomaga to w rozwiązywaniu codziennych problemów i sytuacji wychowawczych. Młody człowiek poprzez wysłuchanie opowiadania, w którym głównego bohatera spotykają podobne rozterki i sytuacje, utożsamia się z nim oraz ma poczucie, że nie jest sam ze swoim problemem. Jakie rozróżniamy rodzaje bajkoterapii?

Bajkoterapia z wykorzystaniem bajek relaksacyjnych

Bajka relaksacyjna często nazywana jest również relaksacyjno-terapeutyczną. Jej celem jest redukcja lęku, który powstał w wyniku negatywnego doświadczenia, niewłaściwej stymulacji wyobraźni lub niezaspokojenia określonych potrzeb. Zadaniem bajki relaksacyjnej jest redukcja konkretnego lęku. Przygotowując materiał dobrany do konkretnego dziecka, zależy nam na wprowadzeniu go w ciepłą i przyjazną atmosferę, która daje mu poczucie bezpieczeństwa. Najczęściej główny bohater takiej bajki skupia swoje działania na pokonywaniu przeszkód, co owocuje sukcesem, akceptacją, podziwem oraz szacunkiem. Przygotowując taką bajkę, należy skupić się na aspektach, które odwołują się do doznań sensorycznych – słuchu, wzroku oraz dotyku lub węchu.

Bajka relaksacyjna ma służyć odprężeniu, uspokojeniu, a także wyciszeniu dziecka. Efekt uspokojenia uzyskujemy najczęściej dzięki wizualizacji słuchowej, wzrokowej i czuciowej. Wizualizacja rozwija wyobraźnię dziecka i wywołuje określone stany emocjonalne. Dla wzmocnienia relaksacji, w tle, podczas czytania, może towarzyszyć nam spokojna muzyka. Bajki relaksacyjne przeznaczone są najczęściej dla dzieci od 3 do 9 lat.

Postaw na bajki psychoedukacyjne

Terapia bajką psychoedukacyjną wspiera rozwój dziecka głównie w aspekcie poznawczym, a jej głównym celem jest zmiana postaw i zachowań dziecka. W bajkach psychoedukacyjnych pojawiają się przykłady działań, schematy zachowań, dzięki którym możemy rozwiązać problem lub nauczyć się, jak mu przeciwdziałać. Przekazujemy w nich wiedzę potrzebną do skutecznego i bezpiecznego emocjonalnie radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

Oprócz skupienia się na przedstawieniu problemu i sposobów jego rozwiązania, pokazujemy w nich również konieczność zauważenia trudnych emocji, które w danej sytuacji mogą się pojawić i stawienia im czoła w bezpieczny dla dziecka sposób. Celem bajki psychoedukacyjnej jest wprowadzenie zmian w zachowaniu dziecka. Bohater bajki ma podobny problem do tego, który przeżywa dziecko, dzięki czemu może się z ono z nim utożsamić. Takie działania wpływają na to, że dziecko poznaje nowe schematy myślenia o sytuacji, która wywołuje w nim lęk, poznaje inne wzory reagowania emocjonalnego i zachowania.

Ten rodzaj bajki uczy również wrażliwości na problemy innych. Pomaga zrozumieć sytuację, poszukiwać i odkrywać swoje mocne strony, kształtować odpowiedni obraz siebie, rozwijać empatię i poczucie własnej wartości. Bajki psychoedukacyjne nie narzucają dziecku schematu zachowania, są dla niego jedynie propozycją. Po przeczytaniu bajki warto zachęcić dzieci do rozmowy na temat przeżyć bohaterów oraz do odniesienia się do własnych doświadczeń. Można zaproponować także wykonanie ilustracji lub przedstawienia treści za pomocą wprawek teatralnych, ekspresji słownej, muzycznej czy technik dramowych. Nie należy narzucać dzieciom interpretacji bajki, ponieważ powinny to zrobić samodzielnie.

Terapia z wykorzystaniem bajki psychoterapeutycznej

Bajki psychoterapeutyczne charakteryzują się zdecydowanie bardziej rozbudowaną fabułą. Zazwyczaj są dłuższe od relaksacyjnych i psychoedukacyjne oraz mają na celu kompensację niezaspokojonych potrzeb dziecka.

Terapia z wykorzystaniem bajki psychoterapeutycznej zapewnia zarówno wsparcie poznawcze (wiedza o danej sytuacji), jak i emocjonalne (odczytanie uczuć i poradzenie sobie z nimi). Ich celem jest przede wszystkim uzupełnienie, kompensowanie niezaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa, miłości, przynależności, akceptacji czy uznania, a także obniżenie poziomu związanego z tym lęku. Bajki psychoterapeutyczne to fikcyjne opowiadania, których fabuła dotyczy różnych sytuacji wywołujących lęk. Ich cechą charakterystyczną i odróżniającą je od bajek relaksacyjnych czy psychoedukacyjnych jest to, że są dłuższe i posiadają rozbudowaną fabułę. Zawierają elementy baśni (kompensacja potrzeb) i bajki psychoedukacyjnej.

Proces terapeutyczny i naprawczy dokonuje się w wyobraźni, dlatego ten rodzaj bajek nie powinien mieć realistycznych ilustracji. Dziecko musi samo wpisać w wyobraźnię swego bohatera, upodobnić go do siebie, a ilustracje mogą w tym procesie przeszkadzać. Dzięki utożsamieniu się z bohaterem bajki, dzieci mogą wzmocnić swoją samoocenę.

Ułożenie bajki psychoterapeutycznej wymaga dobrej analizy emocji (lęku, strachu, smutku), których ma ona dotyczyć i dopasowanie rozwiązań do indywidualnej pracy z dzieckiem. Podstawą do napisania bajki psychoterapeutycznej jest znalezienie przyczyny danego zachowania dziecka i dobre jego poznanie. Bajki terapeutyczne nie zawsze podsuwają konkretne rozwiązanie trudnej sytuacji, dlatego, że na niektóre problemy dzieci nie mają wpływu (np. choroba w rodzinie, zachowania rodziców, niepełnosprawność). Wtedy terapeutyczna rola bajek polega na pomocy dziecku w zrozumieniu i zaakceptowaniu tego, co się wydarzyło, zmianie sposobu myślenia o sytuacji trudnej, oswojeniu się z nią.

Czytając opowiadanie o bohaterze, któremu przydarzyło się coś podobnego, dziecko zyskuje również pocieszenie, że nie jest pierwszym ani jedynym człowiekiem na świecie, który ma taki kłopot, natomiast szczęśliwe zakończenie daje dziecku nadzieję, że również jego historia znajdzie pomyślne rozwiązanie. Wsparcie może również polegać na dowartościowaniu uczuć dziecka, pokazaniu, że inni czują podobnie i daniu przyzwolenia na odczuwanie trudnych emocji.

Kurs bajkoterapii dla nauczycieli

Jeżeli chcesz rozwinąć swoje kompetencje z zakresu bajkoterapii - skorzystaj z naszego kursu dla nauczycieli na temat bajkoterapii z elementami filozofii. Seria szkoleń skierowana jest do wszystkich nauczycieli (nauczycieli przedszkoli i nauczania zintegrowanego), którzy chcą rozpocząć działania terapeutyczne z wykorzystaniem bajkoterapii wśród swoich podopiecznych. Kurs pomoże w aktywizacji najmłodszych oraz dostarczy wskazówek na temat łączenia różnorodnych treści edukacyjnych.

W trakcie kursu nauczysz się, w jaki sposób zdiagnozować potrzeby grupy w obszarze emocjonalno – społecznym oraz będziesz potrafił na nie odpowiedzieć za pomocą bajkoterapii i odpowiednio dobranych zagadnień filozoficznych i etycznych.

W treści kursu znajdziesz wiele odnośników do wartościowych stron internetowych i literatury dotyczącej poruszanej tematyki oraz przykłady praktycznych rozwiązań. Do kursu dołączone zostały również podcasty, zawierające treści poszerzające wiedzę zawartą w treści kursu.

Sprawdź naszą ofertę na kursy, dzięki którym rozwiniesz swoje kompetencje!