Praca z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną - niezbędnik oligofrenopedagoga

Najbogatsze emocje przeżywają dzieci niepełnosprawne w stopniu lekkim. Są one zdolne do przeżywania różnorakich stanów emocjonalnych. Potrafią rozpoznawać i nazywać własne stany emocjonalne dotyczące emocji pierwotnych czyli - radość, poczucie winy, dumy oraz emocji tła – dobre lub złe samopoczucie, spokój. Ponadto posiadają umiejętność rozpoznawania i nazywania stanów emocjonalnych, które dotyczą innych ludzi. Dokonują tego na podstawie ich ekspresji, zachowania. Analizują daną sytuację, ale tylko wtedy, gdy jest ona im znana z własnego doświadczenia lub dobrze poznana przez przekaz społeczny.

Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim, zdolne są także do empatii. Trudności sprawia im samokontrola. Silne emocje wywołują u nich zakłócenia w funkcjonowaniu. Potrafią stosować proste strategie radzenia sobie ze stresem.

W niepełnosprawności intelektualnej w stopniu głębszym, występują dość bogate potrzeby psychiczne. Osoby te przejawiają przywiązanie, sympatię i antypatię a także intuicyjne uczucia moralne wyniesione z sytuacji domowej i rodzinnej. Przejawiają umiejętność nawiązywania i podtrzymywania emocjonalnych związków z innymi ludźmi. Niepełnosprawni intelektualnie w stopniu umiarkowanym, rozpoznają i nazywają podstawowe emocje u siebie i u innych. Niepełnosprawność w stopniu znacznym umiejętność tą ogranicza. Empatia rozwinięta jest na poziomie podstawowym. Współodczuwanie zachodzi w sytuacji, gdy niepełnosprawny jest świadkiem przeżywania emocji przez kogoś i emocje mają wyraźny, zrozumiały komponent ekspresyjny - dotyczy to niepełnosprawności w stopniu znacznym. Niepełnosprawni intelektualnie w stopniu umiarkowanym, przejawiają empatię związaną ze znajomością sytuacji osoby i jej podobieństwo do własnej. Ponadto osoby te nie kontrolują popędów.

Niepełnosprawni w stopniu znacznym bywają pobudliwi, apatyczni i uczuciowo zmienni. Często występują u nich zaburzenia zachowania. Przejawia się to w reakcjach gwałtownych, agresywnych, w braku podporządkowania bądź w zamykaniu się w sobie. Problemy dotyczą również radzenia sobie z podwyższonym napięciem emocjonalnym. Dlatego też osoby te podatne są na zaburzenia depresyjne. Na stan emocjonalny tej grupy duży wpływ mają czynniki pogodowe, zdrowotne, dieta oraz cykl hormonalny.

Najniższy poziom rozwoju emocjonalnego przejawiają osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu głębokim. Są one zdolne do przeżywania prostych emocji, jak zadowolenie i niezadowolenie, wyrażane dźwiękami nieartykułowanymi. Czasem emocje wyrażają gestem : radość - śmiechem, smutek - płaczem. Cechuje je przywiązanie do osób bliskich, opiekujących się nimi. Charakterystyczne dla tej grupy są częste wahania nastroju. Przejawiają one wrażliwość na stany emocjonalne innych osób, przyjmują emocje od innych. Stopień niepełnosprawności nie pozwala jednak na umiejętne i świadome rozpoznawanie nawet najprostszych emocji. Brak jest także samokontroli. Emocje tych osób maja bardzo znaczący wpływ na ich funkcjonowanie społeczne i poznawcze.