Jak rozwijać inteligencję emocjonalną u uczniów?

Inteligencja emocjonalna jest od pewnego czasu modnym hasłem w kręgach edukacyjnych i nie bez powodu. Tuż obok IQ (ilorazu inteligencji), EQ (iloraz emocjonalny) plasuje się na samym szczycie w dążeniu każdego nauczyciela do kształtowania osobowości i wyników swoich uczniów.

Termin inteligencji emocjonalnej (Emotional Intelligence - EI) został spopularyzowany w połowie lat 90. przez psychologa i dziennikarza naukowego Daniela Golemana w jego książce “Inteligencja emocjonalna” (Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ). Według Golemana IQ przyczynia się do 20% naszego sukcesu, podczas gdy pozostałe 80% przypisuje się inteligencji emocjonalnej EQ, w tym czynnikom takim jak motywacja, odporność, kontrola impulsów i empatia.

Inteligencja emocjonalna definiuje się jako zdolność do identyfikowania, używania, rozumienia i zarządzania emocjami w zdrowy i skuteczny sposób. Ta umiejętność pomaga uczniom wczuć się w innych i samych siebie oraz radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Wpływa na relacje, wyniki w nauce, a nawet sposób, w jaki uczniowie radzą sobie z presją i stresem.

Istnieje silna korelacja między inteligencją emocjonalną uczniów a ich zachowaniem w klasie. Uczniowie z niską inteligencją emocjonalną mogą mieć trudności z koncentracją i relacjami z rówieśnikami, a mogą nawet wykazywać agresję. Uczniowie o niższej inteligencji emocjonalnej mają trudności z komunikowaniem swoich uczuć, co może skutkować trudnościami w nawiązywaniu przyjaźni z kolegami z klasy. Agresja jest częstym problemem wśród uczniów z niską inteligencją emocjonalną, ponieważ nie mają oni umiejętności, których potrzebują, aby odpowiednio komunikować się lub zarządzać swoimi emocjami. Te problemy z zachowaniem zwykle pojawiają się w przedszkolu i wczesnej szkole podstawowej i od tego momentu stają się coraz poważniejsze.

Niektórzy oczekują, że dzieci nauczą się aspektów inteligencji emocjonalnej pośrednio na podstawie dynamiki rodziny oraz poprzez uczestnictwo w zajęciach szkolnych i poza szkolnych. Te aspekty lub umiejętności obejmują wyrażanie emocji, rozwiązywanie konfliktów i empatię. Wyrażanie siebie to zdolność osoby do komunikowania tego, jak się czuje w danej sytuacji. Rozwiązywanie konfliktów odnosi się do naszej zdolności do spokojnego omawiania naszych problemów z inną osobą i wspólnej pracy nad ich rozwiązaniem. Empatia odnosi się do naszej zdolności rozumienia emocji otaczających nas osób.

Często zakładamy, że są one wrodzone lub rozwijają się naturalnie poprzez przypadkowe interakcje z innymi przez całe dzieciństwo. Jednak dla wielu dzieci tak nie jest. Dlatego muszą być nauczane bezpośrednio poprzez nauczanie w klasie, modelowanie, a nawet odgrywanie ról.

Zaangażuj uczniów w rozwiązywanie problemów

Niezależnie od tego, czy chodzi o pomoc w rozwiązaniu trudnego zadania matematycznego, czy o opracowanie zestawu zasad klasowych na początku roku, angażuj dzieci we wszelkiego rodzaju rozwiązywanie problemów .

Możesz również poprosić starszych uczniów o opinie na temat agresji w szkole oraz o to, co według nich szkoła powinna zrobić, aby temu zaradzić. Często najlepsze pomysły na rozwiązywanie problemów pochodzą od samych uczniów. Projekty grupowe to przydatny sposób nauczenia uczniów, jak współpracować, co jest umiejętnością, której będą potrzebować w wielu dziedzinach życia.

Uczenie się emocjonalne to zrozumienie, że nie zawsze dostajesz to, czego chcesz, ale musisz nauczyć się sobie z tym radzić. Muszą nauczyć się rozwiązywać problemy i nauczyć się dawać i brać w różnych sytuacjach. Życie nie zawsze idzie po ich myśli, a dzięki zrozumieniu tego i zastosowaniu rozwiązań w klasie uczniowie zaczną widzieć szerszy obraz i dostrzegać wartość osiągania celów grupy.

Zaszczep wytrwałość

Motywacja wewnętrzna jest kluczowym elementem uczenia się społecznego i emocjonalnego oraz koniecznością, aby dzieci osiągały sukces w życiu. Chociaż jest wielu uczniów, którym przychodzi to z większą łatwością, są inni uczniowie, którzy potrzebują trochę więcej czasu i wytrwałości w tej dziedzinie.

Przypomnij uczniom, że aby odnieść sukces, muszą wykazać się wysiłkiem i wytrwałością . A jeśli zobaczysz, że uczniowie robią naprawdę duży wysiłek, ale wciąż nie osiągają wyników, pochwal ich za ich ciężką pracę i zachęć ich, aby próbowali, dopóki nie zrealizują swojego celu.

Nadaj priorytet empatii

Jednym ze sposobów rozbudzania empatii jest częste zachęcanie uczniów do postawienia się w sytuacji innej osoby. Podczas lekcji zadawaj pytania typu „Jak myślisz, co on myślał?” lub „Jak myślisz, jak się czuła?”

Empatia pomaga dzieciom rozwijać pozytywne relacje, które są podstawą społecznego i emocjonalnego uczenia się. Zachęć uczniów do słuchania innych i poproś ich, aby spróbowali zrozumieć, jak mogą się czuć inni.

Zidentyfikuj każdego ucznia i zrozum, co sprawia, że jest taki, jaki jest, poprzez ocenę i identyfikację indywidualnych potrzeb.
Rozwijaj dyskusje z wykonawcami regularnie.
Popraw strategie, które zwiększą empatię. Na przykład przedstaw uczniom różne scenariusze, aby mogli rozwiązywać je w mniejszych grupach.

Oto kilka prostych pomysłów na ćwiczenia, które zachęcają wszystkich uczniów do rozmowy o uczuciach i zwiększają inteligencję emocjonalną:

Dobre rzeczy

Twoi uczniowie będą zadowoleni z tej szybkiej i łatwej czynności, zwłaszcza gdy użyjesz jej podczas porannego spotkania, aby dobrze rozpocząć dzień. Zasady są proste: poproś każdego ucznia, aby zwrócił się do kolegi i podzielił się z nim „czymś dobrym” — niezależnie od tego, czy jest to bieżąca sytuacja, która go uszczęśliwia, czy coś, na co czeka w przyszłości. Oto kilka przykładowych zdań, którymi możesz podzielić się z uczniami, aby ułatwić dyskusję:

Jedną z dobrych rzeczy w moim życiu jest…
Dobrą rzeczą, którą mogę powiedzieć o sobie jest…
Coś dobrego, co wydarzyło się w moim życie, jest…
Jedną z dobrych rzeczy, na którą nie mogę się doczekać, jest…

Po tym, jak twoi uczniowie omówią swoje „dobre rzeczy” z kolegami, poproś ochotników, aby podzielili się z klasą.

Dziennik „Dobrego samopoczucia”

Stworzenie dziennika klasowego lub księgi dobrych uczuć to kolejny sposób, aby pomóc uczniom zidentyfikować pozytywne emocje. Możesz wprowadzić ćwiczenie, mówiąc trochę o wielu rodzajach dobrych uczuć: „Możesz czuć się szczęśliwy, bezpieczny, zrelaksowany, dumny lub podekscytowany. Co sprawia, że czujesz się dobrze? Czasami specjalne wydarzenia mogą sprawić, że poczujesz się dobrze, jak wakacje lub przyjęcie urodzinowe. Drobne rzeczy na co dzień również mogą sprawić, że poczujesz się dobrze, na przykład granie w ulubioną grę, spędzanie czasu z przyjaciółmi, przebywanie ze swoim zwierzakiem lub gdy ktoś dzieli się z tobą czymś co lubisz.

Po tym wstępie poproś uczniów, aby sporządzili listę rzeczy, które sprawiają, że czują się dobrze, i użyj elementów z ich list, aby stworzyć klasowy dziennik „Dobrego samopoczucia” ilustrujący te rzeczy, które wywołują pozytywne emocje. Młodsi uczniowie, którzy nie potrafią jeszcze pisać, mogą narysować obrazek, a następnie podyktować zdanie, które należy napisać pod ich ilustracjami.

Historie do odgrywania ról

Odgrywanie ról to doskonała strategia nauczania uczniów różnych sposobów okazywania empatii i pomagania im w rozwijaniu umiejętności interpersonalnych, samoświadomości i wyrażania siebie. Daje również uczniom szansę na ćwiczenie, stosowanie i dostrajanie swojej inteligencji emocjonalnej poprzez interakcje z innymi.

Rozpocznij tę aktywność, dając uczniom różne scenariusze do odegrania. Oto kilka sytuacji, których możesz użyć jako podpowiedzi:

Dzwonek dzwoni na przerwę! Planujesz pobawić się na huśtawkach, ale kiedy dotrzesz na plac zabaw, wszystkie huśtawki są już zajęte. Jak się czujesz?
Ty i twoi przyjaciele gracie w warcaby. Wygrywasz. Nagle twój pies biegnie przez salon i uderza ogonem po twojej szachownicy. Warcaby latają wszędzie. Jak się czujesz?
Jesteś w Disneylandzie i czekasz w kolejce po zdjęcie i autograf ze swoją ulubioną postacią, Myszką Miki. Jak się czujesz?
Twój najlepszy przyjaciel zaprosił cię w sobotę na nocowanie do swojego domu. Ale o poranku dzwoni jej mama i mówi, że twój przyjaciel jest chory, więc twoja nocka jest odwołana. Jak się czujesz?

Cud Słów

W zależności od wieku uczniów, możesz poszerzyć ich słownictwo emocjonalne, ucząc bardziej wyrazistych słów wyrażających uczucia. Oto lista słów wyrażających uczucia, których możesz nauczyć swoich uczniów, aby poszerzyć ich inteligencję emocjonalną:

Rozbawiony
Zdezorientowany
Zażenowany
Rozczarowany
Zaintrygowany
Przytłoczony
Dumny
Napięty
Znudzony
Zadowolony
Zazdrosny
Sfrustrowany
Zaniepokojony
Zignorowany
Zaskoczony

Porozmawiaj ze swoimi uczniami o tych słowach uczuć, poproś ich, aby zidentyfikowali sytuacje, w których mogą doświadczyć tych uczuć.

Korzyści wynikające z inteligencji emocjonalnej:

Zwiększona samoświadomość

Największym problemem wśród uczniów nie jest to, że nie są zainteresowani tym, czego się uczą, ale utrzymanie tego zainteresowania. Uczeń inteligentny emocjonalnie będzie miał wyższy poziom samoświadomości, co sprawi, że będzie proaktywnie uczestniczył w procesie swojej edukacji. Samoświadomość to umiejętność kontaktu z własnymi uczuciami, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi. Ta samoświadomość podnosi również zdolność do wyciszenia negatywności i skupienia się na pozytywach.

Empatia

Kluczem do budowania trwałych i pozytywnych relacji jest empatia. Wszyscy wiedzą, że dzieci potrafią być bezlitosne w swoich wypowiedziach i czynach. Dziecko, które jest w zgodzie z własną stroną emocjonalną, działa jednak z miejsca empatii. To sprawia, że dziecko jest mniej podatne na krzywdzące działania i bardziej wspiera swoich rówieśników. Nie tylko pomaga im tworzyć pozytywne relacje, ale także wspomaga ich proces uczenia się. Empatia pozwala uczniom przewidywać własne uczucia, a także uczucia innych. Ta umiejętność ogólnie poprawia nasze zrozumienie ludzi i świata, co jest kluczowe dla ucznia, który stale się uczy i rozwija.

Umiejętność rozwiązywania problemów

Inteligencja emocjonalna pomaga uczniom lepiej analizować sytuacje. Nie tylko pomaga uczniom lepiej współdziałać z innymi, ale także pomaga im rozwiązywać problemy szkolne z większą skutecznością i łatwością. Im lepiej uczeń jest w stanie poradzić sobie z sytuacją, tym bardziej ma nad nią kontrolę. Inteligencja emocjonalna pozwala im lepiej zrozumieć sytuację, zamiast się nią przerażać i blokować.

Lepsze zarządzanie stresem

Uczeń, który potrafi dobrze zarządzać swoimi emocjami, to taki, który nie pozwoli, by stres zawładnął jego życiem szkolnym, jak i poza szkolnym. Inteligencja emocjonalna tworzy silny bufor dla uczniów, który pomaga im lepiej radzić sobie z czynnikami, które powodują stres. Jest to również nieoceniona korzyść w świecie dorosłości gdy rozpoczynają życie zawodowe.

Transparentność uczuć

Pozytywnym przejawem wśród uczniów, którzy są inteligentni emocjonalnie, jest to, że nie boją się mówić o tym, co czują. Umiejętność mówienia o własnym stanie psychicznym jest ważnym aspektem umiejętności radzenia sobie z emocjami. Uczniowie zwykle niechętnie rozmawiają o tym, co czują. Uczeń inteligentny emocjonalnie chętniej dzieli się z innymi swoimi uczuciami i łatwiej znajduje pomoc tam, gdzie jest to możliwe.

Stawanie się inteligentnym emocjonalnie jest niezbędne dla każdego, ale szczególnie dla nauczycieli i uczniów. Nauczanie inteligencji emocjonalnej zapewnia uczniom umiejętności, które pomogą im w dalszej ścieżce szkolnej, akademickiej i zawodowej, a także w zwykłym, codziennym życiu.

Jeśli po zastosowaniu się do naszych wskazówek nadal potrzebujesz więcej wiedzy
Jeśli zainteresował Cię ten temat i czujesz pewnego rodzaju niedosyt

Zapoznaj się koniecznie z propozycjami certyfikowanych kursów on-line:

Kliknij aby powiększyć